Instalacje gazów medycznych w placówkach opieki zdrowotnej i szpitalach ratują życie i stanowią kluczowy element opieki nad pacjentem. Jednym z wymaganych obowiązków pracowników opieki zdrowotnej jest zapewnienie, że stosowane gazy medyczne podlegają wszystkim obowiązkowym przepisom.
Zgodność z przepisami wymaga, aby wszystkie naprawy, instalacja gazów medycznych, konserwacje i wszelkie przeglądy były przeprowadzane przez akredytowany personel, zwykle specjalistów stosujących się do zaleceń zawartych w przepisach medycznych związanych z poprawnym działaniem instalacji gazowych.
Ponieważ gazy takie jak tlen medyczny czy podtlenek azotu są niezbędnymi produktami w środowisku medycznym, dowiedzmy się zatem o niezbędnych rzeczach związanych z instalacjami gazowymi w szpitalach, które pomogą Ci zorientować się w tym złożonym środowisku. Zapraszamy.
Gazy medyczne w szpitalu i ich zastosowanie
Gazy medyczne mają kluczowe znaczenie w funkcjonowaniu placówek zdrowotnych. Znajomość najpopularniejszych w Polsce rodzajów gazów, a także zrozumienie, w jaki sposób każdy z nich jest używany to podstawa poprawnego działania każdej placówki medycznej.
Ogólnie rzecz biorąc, gazy medyczne to specyficzne gazy, które są stosowane indywidualnie, bądź razem. Każdy z nich różni się zastosowaniami medycznymi i technicznymi. Powszechnie stosowane gazy medyczne to m.in. tlen medyczny, podtlenek azotu, azot, dwutlenek węgla i sprężone powietrze. Przejdźmy dalej, aby dowiedzieć się więcej o tych niezbędnych produktach.
Czym jest Tlen medyczny (O2)?
Tlen jest najważniejszym gazem dla człowieka. Tlen i powietrze są ze sobą nierozerwalne związane, stanowi on około 21% masy naturalnego powietrza. Tlen stosowany jest w środowisku medycznym jako gaz służący podtrzymywaniu funkcji życiowych i poprawiających wydolność układu oddechowego. Gazy techniczne, do których należy także tlen, służą do napędzenia aparatów anestezjologicznych i wentylatorów, służąc jako skuteczny substytut wentylacji ręcznej.
Skąd się bierze tlen medyczny? Do dostarczania tlenu wykorzystywane są trzy źródła. Parowniki z izolacją próżniową, butle tlenowe, a także układy koncentratorów tlenu, produkujące tlen bezpośrednio w środowisku placówki szpitalnej. Konieczne jest, aby czystość tlenu wynosiła 99,7% lub więcej. Wytwarzany jest poprzez pobieranie powietrza z atmosfery, które jest następnie sprężane w jednostce separującej tlen od innych gazów.
Medyczny dwutlenek węgla (CO2)
Dwutlenek węgla stosowany jest jako gaz medyczny, wdmuchiwany w operacjach przeprowadzanych na otwartym sercu i laparoskopii. Stymuluje on także oddychanie i jest używany wraz z tlenem medycznym w celu stymulacji układu oddechowego. Jako ciało stałe (zwane również suchym lodem) używany jest w technikach zamrażania tkanek, a także ocenie wrażliwości zębów w dziedzinie stomatologii.
Podtlenek azotu (N2o)
Gazy anestetyczne mają swojego najszerzej stosowanego przedstawiciela, którym jest podtlenek azotu. (N2o) nazywany jest także „gazem rozweselającym”. Jako gaz medyczno-anestetyczny podawany jest za pomocą aparatów znieczulających. Mieszany z tlenem i innymi środkami znieczulającymi. Sale operacyjne, placówki stomatologiczne to jedne z niewielu lokalizacji podtlenku azotu. Zwykle źródłem podtlenku azotu jest kolektor zasilający. Wprowadza pacjentów w błogi, uspokajający i znieczulający nastrój.
Podtlenek azotu – instalacja systemu
Instalacja podtlenku azotu polega na połączeniu zbiorników zawierających gaz w formie ciekłej lub gazowej przez centralny obszar zasilania. Obszar zasilania jest następnie łączony za pomocą systemu kolektorów i regulatora ciśnienia, a następnie wprowadzany do systemu rurociągów transportujących gazy medyczne. Kriogeniczny ciekły podtlenek azotu jest przechowywany w izolowanych próżniowo naczyniach podobnych do tych używanych w przypadku tlenu medycznego.
Azot (N2)
Azot tak jak inne gazy techniczne stosowany jest w elektronarzędziach chirurgicznych, używanych, chociażby do produkowania syntetycznego powietrza pozbawionego bakterii. Azot jest także stosowany jako gaz medyczny używany w kriochirurgii w celu usuwania niektórych nowotworów i zmian skórnych.
Wysokie stężenia azotu mogą być szkodliwe dla zdrowia ludzi. Z tego względu azot przechowywany jest w specjalnie izolowanych próżniowo zbiornikach. Występuje także w miejscach, w których wymagane jest zachowanie niskiej temperatury.
Sprężone powietrze
Powietrze medyczne pod ciśnieniem spręża gazy naturalnie występujące w powietrzu, znajdując zastosowanie głównie w celach związanych z oddychaniem. Sprężone powietrze produkowane jest przez system kolektora gazów medycznych lub systemy sprężarek medycznych. Sprężone powietrze występuje także w wersji technicznej pod wysokim ciśnieniem, napędzając sprzęt medyczny.
Do czego służy próżnia w szpitalu?
Próżnia w szpitalu wytwarzana jest przez tzw. pompę próżniową. Jest to urządzenie przemysłowe, usuwające gazy i płyny z zamkniętych przestrzeni. Ma ona na celu wytworzenie próżni lub dostarczenie stałego strumienia danego gazu, np. azotu.
Próżnia – definicja medyczna
Próżnia medyczna dostarczana jest za pomocą pompy, stosowanej zazwyczaj w połączeniu z jednostkami sterującymi podciśnieniem, które obejmują miejsca, w których wytwarzane jest środowisko próżniowe. Próżnia medyczna używana jest także w:
- Usuwaniu gazów anestetycznych;
- Opróżnianiu płuc;
- Opróżnianiu ran z zalegającej materii;
- Zbieraniu i usuwaniu płynów;
- Czyszczeniu rur.
Podobnie jak gazy stosowane w placówkach zdrowotnych, próżnia medyczna musi spełniać podobne do nich przepisy, związane z możliwością jej poprawnego użytku.
Elementy systemu instalacji gazowych w szpitalach
Każdy gaz medyczny, techniczny, a także anestezyjny musi być dostarczany przez oddzielny system. Istotne jest, aby wszystkie części każdego indywidualnego systemu były skonstruowane specyficznie dla danego gazu, aby zapewnić brak wzajemnych połączeń między systemami gazowymi, zmniejszając tym samym możliwe niebezpieczeństwo. Instalacja gazów medycznych przeprowadzona przez wykwalifikowanych specjalistów powinna posiadać następujące elementy:
- Jednostki centralne (zbiorniki);
- Sieci rurociągów;
- Zawory;
- Systemy ostrzegawcze i alarmowe;
- Wloty i wyloty;
- Wyposażenie dodatkowe, okablowanie
Gazy medyczne – przepisy obowiązujące w Polsce
Instalacja gazów medycznych w szpitalach i innych placówkach medycznych nie może się odbyć bez przeprowadzenia atestów potwierdzających spełnianie określonych norm, pozwalających na wprowadzenie do użytku instalacji gazowych lub próżniowych. Wymagane normy są obecne w PN-EN ISO 7396-1:2010, obowiązuje one produkty z kategorii gazów medycznych i próżni medycznej. PN-EN ISO 7396-2:2011 związane są z kolei z tzw. odciągami zużytych gazów anestetycznych.
Dzięki wyżej wymienionym normom, które muszą być przestrzegane przez placówki medyczne, zmniejsza się możliwe ryzyko wystąpienia groźnych, często śmiertelnych wypadków pacjentów i pracowników służby zdrowia. Wymagane jest od placówek opieki zdrowotnej, by zaopatrzone były w niezbędną wiedzę i doświadczenie, aby bezpiecznie i prawidłowo obchodzić się z gazami medycznymi.
